قلاویز ابزاری جهت ایجاد دندانه در داخل سوراخ های تهیه شده توسط مته یا ابزارهای دیگر میباشد.

معمولا جنس قلاویزها از فولادهای ابزار و کبالت دار یا کربنی میباشد و با توجه به جنس قطعه کار انتخاب میشوند.ابزار قلاویز از چهار قسمت دندانه دار برای براده برداری و چهار شیار جهت خارج نمودن براده و همچنین نفوذ اب صابون و مواد خنک کننده ساخته شده است.

قسمت انتهای قلاویز که به ان دنباله قلاویز میگویند از یک قسمت ساده استوانه ای و یک قسمت چهار گوش تتشکیل شده…از قسمت چهارگوش جهت قرار گرفتن قلاویز دستی در دسته قلاویز و قلاویز ماشینی در کولت دستگاه قلاویززن استفاده میشود.

قلاویز در استانداردهای متریک و اینچی و فرمی و بصورت چپ گرد یا راست گرد تولید میشوند.

قلاویز دستی

قلاویزهای دستی در ست های سه تایی هستند که شامل قلاویز پیش رو؛میان رو و اخر رو است.

برای سوراخ های ته بسته از هر سه قلاویز این مجموعه استفاده میشود و برای سوراخ های باز از قلاویز پیش رو و میان رو استفاده میشود مگر در موارد خاص که جنس قطعه سخت باشد.

عموما بر روی قلاویز پیش رو دو عدد خط تیره در دنباله قلاویز و برای قلاویز میان رو یک خط برای مشخص کردن و جلوگیری از زدن قلاویز اشتباه تعبیه میشود و قلاویز اخر رو بدون خط میباشد.همانطور که از نام این سه عدد قلاویز مشخص است رعایت زدن قلاویز ها مهم است و ابتدا باید قلاویز پیشرو سپس قلاویز میان رو و در نهایت قلاویز اخر رو زده شود.

قلاویز ماشینی

قلاویزهای ماشینی عموما به صورت تکی و یا سری دوتایی ساخته میشوند…این قلاویزها تمامی مراحل قلاویزکاری را در یک مرحله و با یک قلاویز انجام میدهند؛ این به این دلیل است که قسمت رزوه دار قلاویز بلندتر بوده و تمام مراحل قلاویز دستی در طول قسمت رزوه دار قلاویز رعایت شده است.

روش قلاویزکاری دستی

برای اتصال دو قطعه دو روش کلی وجود دارد.اتصال دایم و اتصال موقت

اتصال دایم شمال روش های مختلف جوشکاری میباشد که برای جداسازی قسمتی از قطعه از بین میرود.

اتصال موقت مانند پیچ و پین و غیره…یکی از رایج ترین روش های اتصال موقت استفاده از پیچ ها میباشد…برای این کار پیچ از داخل یکی از قطعات عبور کرده و در قطعه بعدی که توسط قلاویز رزوه شده محکم میشود.برای رزوه دار کردن قطعه مراحل زیر را انجام میدهیم:

1-ابتدا سوراخ مورد نظر را با توجه به استاندارد قلاویز در قطعه با استفاده از مته و دریل کاری ایجاد میکنیم.قلاویزها طبق استاندارد پیچ ها نامگذاری میشوند…مثلا قلاویز M12 برای زدن پیچ متریک 12 استفاده میشود.

قطر مته مورد استفاده با توجه به گام دنده از فرمول زیر قابل محاسبه است:

گام پیچ-قطر قلاویز=قطر مته

برای مثال برای قلاویز 12 با گام 1.5 10.5=1.5-12=قطر مته

جداول استاندارد جهت استخراج قطر مته ها وجود دارد که در زیر نمونه ان قرار داده شده:

2-قلاویز پیش رو را از قسمت چهارگوش داخل دسته قلاویز قرار داده و محکم میکنیم.

3-قطعه کار را داخل گیره کار میبندیم.

4- قلاویز را به صورت عمود در ابتدای سوراخ قرار داده و با توجه به چپ گرد یا راست گرد بودن دنده شروع به چرخانیدن دسته قلاویز در جهت مورد نظر میکنیم..توجه داشته باشید فشار بسیار کمی رو به پایین در ابتدای کار جهت درگیر شدن دنده های ابتدایی نیاز است؛ چرخش دسته قلاویز باید با سرعت قابل کنترل و کم انجام شود تا باعث شکستن قلاویز در کار نشود.

5-برای خروج براده پس از چرخاندن هر یک دور دسته قلاویز به مقدار یک چهارم دور در جهت مخالف بازمیگردیم…این عمل باعث شکسته شدن براده و جدا شدن ان از سطح میشود.

6-در زمان قلاویزکاری با توجه به جنس قطعه کار حتما از روان کننده ها و روغن قلاویزکاری استفاده نمایید

7- چرخش دستگیره را تا تکمیل شدن قلاویز و خارج شدن ان از سوراخ ادامه میدهیم.

8-مراحل بالا را جهت زدن قلاویز میان رو و اخررو تکرار میکنیم.